ORTA TOROSLAR'DA TAŞELİ

Taşeli:Doğusunda Silifke ile Mut ilçelerinin batı sınırlarından,batıda Alanya burnuna kadar olan Kuzeyinde Karaman ve Konya’nın,Güneyinde Anamur ilçesi arasında yer alan Orta Toroslar’a Taşeli denir.Bu bölge çok yüksek ve dağlıktır.
   Adana’nın batısı,Konya’nın Güneyi,Antalya’nın Doğusunda olan bölgeye ilk çağlarda “Kilikya” denirdi.Bu bölgenin Adana’dan Silifke’ye kadar olan bölümüne (Cilicia Pedias) yani Ovalık Kilikya Silifke ile Mut ilçesinin Batı sınırlarından başlayan dağlık kesimine de dağlık Kilikya (Klicia Trancheia) denirdi.
   Kilikya’ya Eti Türklerinden önce Orta Asya’dan göç ederek Suriye sahillerine yerleşen Fenikeli kahraman “Akener in oğlu” (Cilix) tarafından M.Ö. 1200-1500 yıllarında Anadolu’nun Güney sahillerini ve Kıbrıs’ı zapt ederek buralara halkın yerleştirilmesinden dolayı O’nun (Cilix) adına izafeten (KİLİKYA) adının verilmesine sebep olmuştur.(1)
   Romalılar ise (Clicia Aspora) ve (Clicia Compestria) adını vermiştir.
   Selçuklular ile Karamanoğulları zamanında ise “Taşlık Kilikya” (Taşeli ve Yüksek dağların içinde olduğundan İç-İl adını almıştır.)
    Osmanlılar zamanında asıl İç-İl olan Taşeli yöresi ismi unutularak İç-İl den sayılmayan Mersin’den Alanya sahil kesimine kadar olan yere İç-el demişlerdir.Mersin 1885 yılında bir balıkçı köyü olarak kurulmuş,Mersin ağaçlarının çokluğundan dolayı yeni kurulan bu köyün adı “Mersin” konmuştur.Mersin ili tarihte bilinen İç-İl değildir.
   Taşeli’nde dağlar sarp yamaçlar halinde Akdeniz’e ulaşır.Taşeli denilen bu dağlık yöre üçüncü jeolojik devrinden önce denizlerle kaplı idi.Bugün bile dağ yamaçlarında deniz canlılarına ait fosiller bulunmaktadır.Uğurlu,Çukurbağ,Fariske köristanları ile Sarıveliler Kalesi’nde fosiller görülmektedir.Taşeli’nde minareler boyu gökleri delen dağ zirveleri ile yerin dibine doğru kilometrelerce inen dar boğazlar,uçurumlar,yarılganlarla doludur.Bugün Taşeli’nin merkezinde Ermenek,Sarıveliler,Başyayla ilçeleri yer alır.Taşleli’nde: Başdere Barçın Yaylasından çıkan Ermenek çayının yukarısındaki tarihi (Philedelphia) (pihedelpia) gibi daha birçok tarihi şehirler yer almıştır.
   1806 yılında İç-el sancağının on iki kazası vardır.Bu kazalar:Anamur (Mamuriye) ,Ermenek,Evkaf,Gülnar,Karataş,Mut,Nevahi,Sarıkavak,Selendi (Gazipaşa),Silifke,Sinanlı ve Zeyne’dir.
   19. yüzyıla girildiğinde İç-el Adana vilayetine bağlı olup,sancak merkezi Ermenek idi.Ermenek 1827’de sancak merkezi yapılmıştır.Aynı zamanda valiye bir konak yapılması için (37500) kuruş tahsisat ayrılmıştır fakat o sene askerler (irade-i seniye) ile Kıbrıs adasına gönderilmişler ve konak için ayrılan para da bu askerler için harcandığından konak da yapılamamıştır.Osmanlı döneminde kurulan İç-el sancağı Kıbrıs’ın fethinden sonra kurulan Kıbrıs beyler beyliğine bir süre bağlanmıştır.
1827’de Sancak merkezi yapılan Ermenek’ten 1871 yılında sancak merkezi Silifke’ye alınmıştır.Ermenekliler bu duruma itiraz etmişler,İstanbul daki idareyi telgraf ve mektup bombardımanına tutmuşlardır.Bu problemi çözmek için Ermenek’ten İstanbul’a bir de eleman göndermişlerdir.1878 de Sancak merkezinin Ermenek’e taşınması şura-yı Devlet te uygun bulunmuştur.Adana valisinin bu değişikliği uygulamada isteksiz davrandığı İç-el idare meclisince hazırlanan rapora dayanılarak 20 Ocak 1879 tarihinde taşınma işleminden vazgeçilmiştir.Bu vazgeçilme kararına kızan Ermenekliler Konya’ya müracaat etmiştir.13 Aralık 1906 yılında Ermenek kaza olarak Konya’ya bağlanmıştır.1913 yılında Ermenek tekrar İç-el e nahiye nevahi ilçesinde nahiye olarak bağlandığı kaydı yazılıdır.(2) 20 Ağustos 1919 tarihli İrade-i Seniye ile yeniden Ermenek Konya vilayetine ilçe olarak bağlanmıştır.1990 yılında Ermenek Sarıveliler Başyayla ilçeleri yeni il olan Karaman’a bağlanmıştır.
  TAŞELİNDE NEVAHİ İLÇESİ: Yukarıdaki tarihi kayıtlara göre Taşeli’nde Nevahi ilçesi vardır.Ermenek merkez sancağına bağlıdır.H.1285 (M.1868) Konya vilayet salnamesinde Ermenek ilçesine bağlı on beş köy nevahi kazasına bağlı otuz köy kaydı vardır.Bu salnameye göre Ermenek İlçesi nüfusu 3700, nevahi ilçesinin nüfusu 5786 kaydı yer alır.Sened-i Hakan-i kayıtlarında (tapu belgeleri) nevahi ilçesi kayıtları da şöyledir.Küçük Karapınar köyü Senedi Hakan-i (tapu belgeleri) (Sarıveliler mahallesi) tapu kayıtları aşağıdadır.
Livası:İç-İl (İçel)-“Vilayeti”                                       Livası:İç-İl (İçel)-“Vilayeti
Kazası:Nevahi                                                             Kazasi:Nevahi
Kariyesi:Küçük Karapınar Köyü                                Karyesi:Küçük Karapınar köyü
Mevkisi:Sulueğrik                                                      Mevkisi:Elma Ağacı
Tarihi:H.1283 M.1867                                              Tarihi:H.1308,M.1890

LAFSA KÖYÜ (BAŞYAYLA İLÇESİ) SENED-İ HAKAN-İ TAPULARI
Livası:İç-İl (İçel)-“Vilayeti”                                      
Kazası:Nevahi                                                            
Kariyesi:Lafsa Köyü                               
Mevkisi:Mera                                                   
Tarihi:H.1228,M.1716                                             
Yukarıdaki tapu kayıtları örneği yazar Mustafa ERTAŞ ile Lafsa köyü doğumlu (Başyayla) Konya Selçuklu Müftüsü Ali OKUTAN’da bulunmaktadır.
                                                                                               DOĞRUDAN DOĞRUYA
                                                                                              MUSTAFA ERTAŞ
                                 GAZETECİ ARAŞTIRMACI YAZAR        05.06.2015 KONYA
 
  KAYNAKLAR

1-İç-el tarihi sayfa 13 Sami İnce
2-Gazipaşa tarihi sayfa 474 475 476 Ali Yıldız
3-H.1285 Konya vilayeti Sal-Namesi_1-Antalya,Mersin,Karaman,Burdur,Aksaray,Niğde,
Nevşehir 1868 Konya yıllığı

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Son Eklenenler

author

Emma Hayes

There I was in a hot yoga studio with plenty of bright natural light and bending myself into pretzel like positions for the very first time.

instagram